Trung Quốc – Điểm tựa tăng trưởng của ngành tôm Việt Nam năm 2025

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc đạt hơn 1 tỷ USD, tăng 66% trong 9 tháng đầu năm 2025. Cơ cấu sản phẩm chuyển dịch mạnh sang phân khúc cao cấp, mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp tôm Việt. Cùng Green Bio tìm hiểu “Điểm tựa tăng trưởng” của ngành tôm Việt Nam qua bài viết sau.

1. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc tăng trưởng bứt phá 66%

Theo số liệu mới nhất từ Hải quan Việt Nam, đến ngày 15/10/2025, giá trị xuất khẩu tôm sang thị trường Trung Quốc và Hồng Kông đã vượt mốc 1 tỷ USD, tăng 66% so với cùng kỳ năm 2024.
Đây là mức tăng trưởng cao nhất trong các thị trường nhập khẩu tôm của Việt Nam và đánh dấu giai đoạn tăng tốc mạnh mẽ của thương mại tôm Việt – Trung trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động.

Trung Quốc hiện chiếm 28,2% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam, duy trì vị trí thị trường số 1 và đóng vai trò “điểm tựa tăng trưởng” quan trọng.

1.1. Vì sao Trung Quốc tăng nhập khẩu tôm Việt?

Có nhiều nguyên nhân thúc đẩy sự tăng trưởng vượt bậc này:

• Nhu cầu tiêu dùng phục hồi mạnh sau đại dịch.

• Phân khúc tôm cao cấp (tôm sống, tôm hùm, tôm sú lớn) tăng mạnh tại các nhà hàng, siêu thị, nền tảng thương mại điện tử.

• Thuận lợi về địa lý, thời gian vận chuyển ngắn, giúp tôm Việt giữ độ tươi tốt hơn so với nguồn từ Ấn Độ hay Ecuador.

• Thay đổi khẩu vị tiêu dùng: người Trung Quốc ưa chuộng thủy sản tươi sống có nguồn gốc châu Á.

• Chuyển hướng nhập khẩu từ Mỹ sang Trung Quốc của nhiều quốc gia do chi phí, thuế quan thay đổi.

2. Chuyển dịch cơ cấu sản phẩm xuất khẩu: Tăng mạnh phân khúc cao cấp

Xu hướng đặc biệt nổi bật trong năm 2025 là cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang Trung Quốc thay đổi mạnh mẽ, chuyển từ sản phẩm tươi sống phổ thông sang sản phẩm cao cấp và giá trị gia tăng.

2.1. Tôm loại khác dẫn đầu tăng trưởng

Trong 9 tháng đầu năm, tôm loại khác (không bao gồm tôm chân trắng và tôm sú) đạt:

• 633 triệu USD, tăng 139%,

• chiếm 65,6% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm sang Trung Quốc.

Đây là nhóm ghi nhận tốc độ tăng nhanh nhất, cho thấy thị trường Trung Quốc đặc biệt ưa chuộng tôm hùm sống, tôm nước lạnh, tôm đặc sản của Việt Nam.

2.2. Tôm sống – tươi – đông lạnh tăng 145%

Giá trị nhóm này đạt 614 triệu USD, tăng 145%, phản ánh sự bùng nổ nhu cầu thủy sản cao cấp tại:

• Bắc Kinh

• Thượng Hải

• Quảng Châu

• Thâm Quyến

Người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng ưu tiên tôm hùm sống, tôm chất lượng cao, phục vụ nhà hàng và tiêu dùng tại gia.

2.3. Tôm chân trắng và tôm sú giữ đà tăng ổn định

• Tôm chân trắng: 247 triệu USD (+3%).
  Đặc biệt, tôm chân trắng chế biến tăng 114%, cho thấy xu hướng tiêu dùng tiện lợi.

• Tôm sú: 86 triệu USD (+7,7%).
  Tôm sú Việt Nam được đánh giá cao về độ ngọt, độ chắc, màu sắc đẹp, phù hợp với văn hóa ẩm thực vùng duyên hải Trung Quốc.

3. Nhập khẩu tôm của Trung Quốc: Lượng ổn định, giá trị tăng mạnh

3.1. Bức tranh nhập khẩu quý III/2025

Trong tháng 9/2025, Trung Quốc nhập khẩu:

• 66.757 tấn, tăng 1% so với cùng kỳ.

• Tổng 9 tháng: 672.625 tấn, giảm nhẹ 1%.

Dù lượng giảm nhẹ, giá trị nhập khẩu tăng 8%, đạt 3,53 tỷ USD.
Điều này cho thấy: Trung Quốc đang ưu tiên sản phẩm chất lượng cao, chuyển dịch sang phân khúc tươi sống – cao cấp – giá trị gia tăng và sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm chất lượng.

3.2. Các nhà cung cấp chính

• Ecuador: gần 75% thị phần, 501.757 tấn (ổn định so với 2024).

• Ấn Độ: tăng mạnh tháng 9 (+46%) do tái cơ cấu thị trường từ Mỹ sang Trung Quốc.

• Thái Lan: tăng 20% nhờ tập trung vào tôm chín, tôm chế biến, sản phẩm cao cấp.

Việt Nam tuy không nằm trong top cung cấp lớn về lượng, nhưng mạnh ở phân khúc đặc thù, như tôm hùm, tôm sú lớn, tôm chế biến chất lượng cao.

4. Dự báo quý IV/2025: Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng mua tôm Việt

4.1. Nhu cầu tăng trước Tết Nguyên đán 2026

Tháng 11 và 12 hằng năm là giai đoạn cao điểm nhập khẩu phục vụ: Mùa lễ hội cuối năm, Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán.

Các sản phẩm dự kiến tăng mạnh: Tôm hùm sống, tôm sú cỡ lớn, tôm chân trắng chế biến, tôm đông lạnh cao cấp.

4.2. Rủi ro cần theo dõi

• Chính sách biên mậu thay đổi bất ngờ.

• Quy định truy xuất nguồn gốc ngày càng chặt.

• Kiểm tra an toàn thực phẩm tăng tần suất.

• Thời gian thông quan có thể kéo dài.

Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải chuẩn hóa hồ sơ, mã số vùng nuôi, chứng thư kiểm dịch, truy xuất để tránh hàng bị treo tại cửa khẩu.

5. Cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc: Cuộc đua phân khúc hóa

5.1. Hai chiến tuyến cạnh tranh rõ rệt

5.2. Lợi thế của tôm Việt Nam

• Độ tươi, chất lượng thịt cao.

• Khoảng cách địa lý gần – thời gian vận chuyển ngắn.

• Đa dạng sản phẩm: tôm hùm, tôm sú, tôm chân trắng chế biến.

• Khả năng đáp ứng nhanh theo nhu cầu thị trường.

5.3. Thách thức lớn nhất

• Tôm chân trắng Việt Nam tăng trưởng thấp (chỉ 3%) → cạnh tranh mạnh với Ecuador.

• Chi phí sản xuất cao hơn, khó cạnh tranh về giá.

• Yêu cầu ngày càng khắt khe về nhãn mác, bao bì, tiêu chuẩn kiểm dịch.

6. Hội chợ Thủy sản Trung Quốc 2025: Đòn bẩy mở rộng thị phần cho doanh nghiệp Việt

Trong tháng 10/2025, tại Thanh Đảo, diễn ra Hội chợ Thủy sản và Nghề cá Trung Quốc 2025 – một trong những sự kiện thủy sản lớn nhất khu vực.

6.1. Sự hiện diện của Việt Nam

15 doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đồng hành cùng VASEP tham gia gian hàng quốc gia, giới thiệu: Tôm hùm sống, tôm sú cỡ lớn, tôm chân trắng chế biến, sản phẩm giá trị gia tăng.

6.2. Lợi ích cho doanh nghiệp

• Tiếp cận trực tiếp các nhà nhập khẩu lớn.

• Khảo sát nhu cầu thực tế của siêu thị, nhà hàng Trung Quốc.

• Mở rộng mạng lưới phân phối.

• Tăng nhận diện thương hiệu ngành tôm Việt.

Đây là nền tảng để Việt Nam củng cố vị thế tại thị trường Trung Quốc trong các năm tiếp theo.

7. Trung Quốc – Động lực tăng trưởng của ngành tôm Việt Nam trong tương lai

Trung Quốc không chỉ là thị trường lớn mà còn là thị trường ưu tiên sản phẩm chất lượng cao, phù hợp với lợi thế tự nhiên của tôm Việt. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng, doanh nghiệp cần:

7.1. Tái định vị chiến lược sản phẩm

• Nâng cấp chất lượng chế biến.

• Tập trung tôm cao cấp, tôm hữu cơ, sản phẩm giá trị gia tăng.

• Tạo sự khác biệt rõ ràng với tôm giá rẻ từ Ecuador.

7.2. Chuẩn hóa quy trình xuất khẩu

• Truy xuất nguồn gốc đầy đủ.

• Đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và quy định mới của Trung Quốc.

• Tối ưu logistics và thời gian giao hàng.

7.3. Xây dựng thương hiệu quốc gia

Tôm Việt Nam cần được định vị là: Chất lượng cao, an toàn, tươi sống, giá trị gia tăng, phù hợp ẩm thực châu Á.

8. Kết luận

Năm 2025 đánh dấu bước tiến lớn của ngành tôm Việt Nam tại thị trường Trung Quốc. Với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ, cơ cấu hàng hóa chuyển dịch tích cực và nhu cầu tiêu thụ cao cấp không ngừng mở rộng, Trung Quốc sẽ tiếp tục là động lực tăng trưởng chủ lực trong những năm tới.

Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội, doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng nâng cao chất lượng, cập nhật chính sách, tăng cường truy xuất, đầu tư vào thương hiệu và chuyển đổi sang sản phẩm giá trị cao.
Chỉ những doanh nghiệp chuyên nghiệp – chuẩn hóa – chủ động mới có thể đứng vững và phát triển trong thị trường cạnh tranh khốc liệt này.